Ρεπορτάζ του Μ. Γαλανόπουλου στην «Αυγή της Κυριακής»
Ήδη με
διαδικασίες fast track ξεκίνησαν οι διαγωνισμοί για την κατασκευή
τεσσάρων εργοστασίων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων στην Αττική με
τη μέθοδο ΣΔΙΤ, για τα οποία εκδήλωσαν ενδιαφέρον μεγάλα επιχειρηματικά
συμφέροντα. Σε εξέλιξη είναι οι διαδικασίες για αντίστοιχα έργα σε
Δυτική Μακεδονία, Πελοπόννησο, Ηλεία, Αιτωλοακαρνανία, Σέρρες και Αχαΐα.
Παρά τις έντονες αντιδράσεις των
τοπικών κοινωνιών, αλλά και των εργαζομένων στην Αυτοδιοίκηση, που
θέτουν ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος, σημαντικής οικονομικής
επιβάρυνσης των πολιτών εξαιτίας της εκτίναξης των ανταποδοτικών τελών,
καθώς και του κινδύνου μείωσης των θέσεων εργασίας στους δήμους, η
κυβέρνηση προχωρά ακάθεκτη στα σχέδιά της. "Μπροστάρης" της για την
Αττική είναι ο περιφερειάρχης και πρόεδρος του ΕΔΣΝΑ Γ. Σγουρός, ο
οποίος έφερε εις πέρας το πρώτο μέρος των διαγωνισμών για τα τέσσερα
εργοστάσια με τη συνδρομή των ΜΑΤ και με απαξιωτικές αναφορές για όσους
αντιδρούν - "οργανωμένες μειοψηφίες που κοιτάζουν το συμφέρον τους" τους
χαρακτηρίζει.
Ακόμη και
οι προσφυγές κατοίκων και δημοτικών αρχών στο Συμβούλιο της Επικρατείας
αντιμετωπίζονται ως ενοχλητικές λεπτομέρειες. Μάλιστα, ο υπουργός
Ανάπτυξης Κ. Χατζηδάκης έφτασε στο σημείο να παρέμβει στο έργο της
Δικαιοσύνης, καλώντας εμμέσως πλην σαφώς τα δικαστήρια να "τελειώνουν"
γρήγορα με τις ενστάσεις και τις προσφυγές και να λειτουργήσουν όπως
υποστήριξε "με γνώμονα την κοινή λογική και το δημόσιο συμφέρον".
Όταν τα σκουπίδια του ενός...
Έτσι, 8
"μνηστήρες" έχουν καταθέσει φακέλους προσφορών για τα εργοστάσια σε
Γραμματικό και Κερατέα, ενώ 7 (οι ίδιοι πλην ενός) για τα εργοστάσια σε
Άνω Λιόσια και Φυλή. Πρόκειται για τους:
* ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις - ΗΛΕΚΤΩΡ (Μπόμπολας)
* ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή - ΔΕΗ (Περιστέρης)
* J&P ΑΒΑΞ - ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ (Ιωάννου)
* ARCHIRODON Group NV - INTRAKAT - ENVITEC (Κόκκαλης)
* NOVAERA
* ΜΕΤΚΑ - Χρ. Δ. Κωνσταντινίδης (Μυτιληναίος)
* ΕΡΕΤΒΟ - ΔΟΜΟΣΠΟΡ - ΕΓΝΩΝ
* ΤΟΞΟΤΗΣ
Η εταιρεία NOVAERA υπέβαλε φακέλους προσφοράς μόνο για Κερατέα και Γραμματικό.
Σύμφωνα
με τις παραμέτρους των διαγωνισμών, η ετήσια ποσότητα απορριμμάτων προς
διαχείριση για τα εργοστάσια σε Κερατέα και Γραμματικό εκτιμάται σε
127.500 τόνους (για το καθένα), για τα Άνω Λιόσια σε 400.000 τόνους και
για τη Φυλή σε 700.000 τόνους. Όσο για τη διάρκεια της σύμβασης "έχει
ενδεικτικά εκτιμηθεί" σε 27 χρόνια. Ωστόσο, τόσο η τελική ποσότητα όσο
και η ακριβής συνολική διάρκεια και οι όροι για ενδεχόμενη παράταση της
σύμβασης θα καθοριστούν στη διάρκεια του ανταγωνιστικού διαλόγου.
Σύμφωνα
με τον σχεδιασμό, "στον διαγωνισμό θα γίνουν δεκτές όλες οι δόκιμες
τεχνολογίες επεξεργασίας στερεών αποβλήτων υπό την προϋπόθεση ότι τηρούν
τις απαιτήσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και
ότι έχουν ήδη δοκιμαστεί με επιτυχία". Με άλλα λόγια, ανοίγει διάπλατα ο
δρόμος για την καύση.
...είναι ο θησαυρός κάποιου άλλου
Την ίδια
ώρα, που η κυβέρνηση προωθεί ΣΔΙΤ, ογκώδεις μονάδες επεξεργασίας
σύμμεικτων απορριμμάτων που για να φέρουν κέρδος στους ιδιώτες θα πρέπει
να παραμείνει μεγάλος ο όγκος των σκουπιδιών και θα οδηγήσουν
μαθηματικά στην αύξηση των δημοτικών τελών, ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ προτείνει μια
βιώσιμη και δίκαιη οικονομικά και οικολογικά λύση. Ένα μοντέλο
διαχείρισης απορριμμάτων σύγχρονο και φιλικό στο περιβάλλον, το οποίο
έχει ως άξονες προτεραιότητας την αποκέντρωση των δραστηριοτήτων,τη
μικρή κλίμακα, την ενθάρρυνση της κοινωνικής συμμετοχής, την αξιοποίηση
του εγχώριου παραγωγικού δυναμικού και τη διατήρηση του δημόσιου
χαρακτήρα στη διαχείριση των απορριμμάτων.
Σχηματικά
οι δράσεις του διαρθρώνονται σε τρία επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο
(κατοικίας, επιχείρησης, υπηρεσίας, δήμου) βρίσκεται η οικιακή
κομποστοποίηση, η επαναχρησιμοποίηση, ένα πυκνό δίκτυο σημείων συλλογής
για τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης, τα ειδικά απόβλητα και τα
ανακτήσιμα υλικά, τη δυνατότητα κατασκευής μικρής κλίμακας μονάδων
διαλογής και κομποστοποίησης ήπιας τεχνολογίας, καθώς και διαλογή στην
πηγή με σύστημα 4 κάδων.
Στο
δεύτερο επίπεδο (μεγάλων δήμων ή ομάδων δήμων), η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ
προβλέπει δημιουργία αποκεντρωμένων εγκαταστάσεων διαχείρισης, οι οποίες
θα περιλαμβάνουν Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών, μονάδες
επεξεργασίας προσανατολισμένες στην περαιτέρω ανάκτηση και
κομποστοποίηση, μονάδες επεξεργασίας αδρανών και Σταθμούς Μεταφόρτωσης
Απορριμάτων.
Στο
τρίτο, τέλος, επίπεδο (ευρύτερης γεωγραφικής ενότητας ή περιφέρειας), ο
ΣΥΡΙΖΑ προτείνει δίκτυο αποκεντρωμένων και άρτια οργανωμένων χώρων
ασφαλούς διάθεσης ή και με παράπλευρη μονάδα επεξεργασίας σύμμεικτων,
που θα δέχονται για υγειονομική ταφή τις μικρές ποσότητες υπολειμμάτων
(ΧΥΤΥ).
Για την
Αττική, ο ΣΥΡΙΖΑ ζητεί αναθεώρηση και ριζική αλλαγή του περιφερειακού
σχεδιασμού, απόσυρση του σχεδίου για την κατασκευή των 4 εργοστασίων και
συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για το οριστικό κλείσιμο του ΧΥΤΑ Φυλής.
Μονοπώλια, αύξηση κόστους και εργασιακές σχέσεις "λάστιχο"
Ως
"έξυπνο χρηματοδοτικό εργαλείο", που θα απαλλάξει τους δήμους από το...
βάρος υπηρεσιών, όπως η διαχείριση των απορριμμάτων, παρουσιάζεται από
την κυβέρνηση η είσοδος ιδιωτών σ' αυτή τη βασική αρμοδιότητα της
Αυτοδιοίκησης.
Αυτή είναι η φράση που χρησιμοποιεί συχνά- πυκνά ο
υπουργός Εσωτερικών Ευρ. Στυλιανίδης, όταν απευθύνεται στους αιρετούς.
Ωστόσο, έχει ενδιαφέρον να δει κανείς τα αποτελέσματα της
ιδιωτικοποίησης σε άλλες χώρες, όπου εφαρμόστηκε ήδη. Και η διεθνής
εμπειρία δείχνει πως, όχι μόνο δεν έφερε μείωση του κόστους διαχείρισης,
αλλά συνοδεύτηκε και από άλλα προβλήματα.
Αρκετές
είναι οι εμπειρικές μελέτες και έρευνες, οι οποίες δείχνουν πως η
ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης απορριμμάτων δεν φέρνει απαραίτητα
εξοικονόμηση πόρων για τους δήμους. Καμία διαφορά στο κόστος διαχείρισης
πριν και μετά την ιδιωτικοποίηση έδειξαν δύο έρευνες στις ΗΠΑ που
αφορούσαν 24 και 22 ΟΤΑ αντίστοιχα, ενώ μία τρίτη για 340 αμερικανικούς
δήμους κατέληξε στο συμπέρασμα πως η ιδιωτική παροχή υπηρεσιών
καθαριότητας αποδεικνύεται πιο ακριβή, ιδίως σε ΟΤΑ με πληθυσμό
μικρότερο των 50.000 κατοίκων. Υψηλότερο κόστος με την ιδιωτικοποίηση
έδειξε έρευνα που έγινε σε 115 ΟΤΑ της Σουηδίας, ενώ μια άλλη σε 491 ΟΤΑ
της Ολλανδίας διαπίστωσε πως αρχικά η ιδιωτικοποίηση έφερε μείωση του
κόστους, αλλά αυτό ανετράπη με το πέρασμα του χρόνου.
Ένας από
τους βασικούς λόγους που η ιδιωτικοποίηση δεν είχε αποτελέσματα είναι
πως αντί για τον ανταγωνισμό που θα έφερνε ενδεχόμενη εξοικονόμηση
πόρων, δημιουργήθηκε συγκεντρωτική αγορά. Έρευνες στην Ισπανία, αλλά και
σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κατέδειξαν πως οι μεγάλοι ιδιώτες εργολάβοι
ήταν αυτοί που κυριάρχησαν, ειδικά στους μεγάλους δήμους. Στους
μικρότερους, ο αριθμός των ενδιαφερομένων εργολάβων ήταν συνήθως
περιορισμένος, οδηγώντας στην ανάπτυξη τοπικών μονοπωλίων.
Επιστροφή στους δήμους
Σύμφωνα
με μελέτη που πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο του Γκρίνουιτς για
λογαριασμό της EPSU, της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας των συνδικάτων του
δημοσίου (στην οποία υπάγεται και η ΑΔΕΔΥ), δεν υπήρξαν ουσιαστικές
διαφορές πέρα από το κόστος, και στην αποτελεσματικότητα μεταξύ των
δημοτικών υπηρεσιών καθαριότητας και των ιδιωτικών εταιρειών.
Στη μελέτη
γίνεται αναφορά για έρευνα, που διενεργήθηκε στην Ισπανία, η οποία
έδειξε πως δεν υπήρξε καμία διαφορά αποτελεσματικότητας μεταξύ δημοτικών
και ιδιωτικών υπηρεσιών "στην καθαριότητα των δρόμων και στη συλλογή
των απορριμμάτων σε ισπανικούς δήμους με πληθυσμό άνω των 50.000
κατοίκων".
Μάλιστα,
στη μελέτη του αγγλικού πανεπιστημίου σημειώνεται πως υπήρχαν
περιπτώσεις που η αρμοδιότητα της διαχείρισης επέστρεψε από τις
ιδιωτικές εταιρείες στους δήμους. Χαρακτηριστικά αναφέρεται η περίπτωση
του Δήμου Λοντέβ, κοντά στο Μονπελιέ, ο οποίος αποφάσισε να τερματίσει
το συμβόλαιο που είχε με ιδιωτική εταιρεία για καθαρισμό των δρόμων και
να αναλάβει και πάλι ο ίδιος την υπηρεσία από τα τέλη του 2009. Το
δημοτικό συμβούλιο της πόλης υπολόγισε ότι αυτή η ενέργεια θα
εξοικονομούσε 202 χιλιάδες ευρώ το 2010 και 153 χιλιάδες το 2012.
Απαράδεκτες συνθήκες εργασίας
Η μελέτη
της EPSU, όμως, αναδεικνύει και μια επιπλέον διάσταση: αυτή των
εργασιακών σχέσεων στους ιδιώτες εργολάβους που αναλαμβάνουν τη
διαχείριση των απορριμμάτων. Όπως αναφέρει, πολλές είναι οι απεργίες που
έχουν γίνει στους τομείς της συλλογής και διαχείρισης απορριμμάτων, που
έχουν ιδιωτικοποιηθεί στην Ευρώπη. Οι περισσότερες από αυτές έγιναν
εξαιτίας των χαμηλών μισθών και των ανθυγιεινών συνθηκών εργασίας, αλλά
και επειδή οι εργολάβοι αρνούνταν να εξοφλήσουν τους εργαζόμενους.
Οι
περιπτώσεις που αναφέρονται είναι ενδεικτικές. Στο Παλέρμο της Σικελίας,
υπήρξε μια απεργία διαρκείας από εργαζόμενους καθώς ο ιδιώτης εργολάβος
σταμάτησε να πληρώνει τους μισθούς τους σε μια προσπάθεια να βελτιώσει
τα οικονομικά της εταιρείας. Στην Ιρλανδία, έγινε μια απεργία 5 μηνών
εναντίον εργολάβου που επιχείρησε να μειώσει τις απολαβές των
εργαζομένων.
Στη
Γαλλία υπήρξαν αρκετές απεργίες σε κέντρα διαλογής απορριμμάτων από
εργαζόμενους, οι οποίοι ήταν στην πλειονότητά τους μετανάστες χωρίς
χαρτιά. Εργάζονταν δε σε συνθήκες "19ου αιώνα", όπως αναφέρεται στην
έρευνα, χωρίς συνθήκες υγιεινής και γάντια.
"Πολλοί
εργολάβοι εξακολουθούν να βασίζουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο στην
εκμετάλλευση των πιο αδύναμων εργαζομένων -κυρίως μετανάστες χωρίς
χαρτιά- με τη χαμηλότερη δυνατή αμοιβή και μίνιμουμ δαπάνες για την
υγεία και την ασφάλειά τους" τονίζεται στην έκθεση.