Λίλια Μοζεσντοτίρ: "Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να διαπραγματευθεί από ριζοσπαστική αφετηρία"
"Πρέπει
να ορθώνεις το ανάστημά σου στους διεθνείς οργανισμούς και στις ισχυρές
χώρες" τονίζει στην "Αυγή" η Λίλια Μοζεσντοτίρ, καθηγήτρια Οικονομικών
στη Σχολή Διοίκησης "Μπιφρόστ" και ανεξάρτητη βουλευτής πια, καθώς
αποχώρησε από το κόμμα του Αριστερού-Πράσινου Κινήματος της Ισλανδίας,
του οποίου η δεξιά τάση επικράτησε. Οι Ισλανδοί δεν ξεπερνούν τις
320.000. Ασχολούνται κυρίως με την αλιεία και τη γεωθερμία και αφού
ξήλωσαν με συνοπτικές διαδικασίες το σύστημα της τραπεζικής φούσκας στη
χώρα τους, προχώρησαν σε σκληρές διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές τους,
καταψηφίζοντας μάλιστα δύο διαδοχικές συμβιβαστικές προτάσεις. Η
Ισλανδία είναι η μόνη μέχρι στιγμής χώρα που προτίμησε να σώσει τον λαό
της και όχι τις τράπεζες.
Συνέντευξη
*
Πριν από μερικές εβδομάδες είδαμε την ευκολία με την οποία το Eurogroup
διέλυσε την κυπριακή οικονομία. Σε τι βαθμό πιστεύετε πως επηρέασε την
έκβαση της κρίσης της Ισλανδίας το γεγονός πως είναι μια μικρή χώρα;
Νομίζω
πως οι μικρές χώρες λαμβάνουν λιγότερη στήριξη απ' ό,τι οι μεγαλύτερες,
διότι χρησιμοποιούνται ως παράδειγμα του «τι θα συμβεί αν δεν
εκπληρώσεις τις υποχρεώσεις σου». Το 85% του τραπεζικού τομέα στην
Ισλανδία συνετρίβη, όχι επειδή δεν διοικείτο καλά, αλλά επειδή δεν πήρε
καθόλου δάνεια απ' έξω ώστε να ανακεφαλαιοποιηθούν οι τράπεζες. Επίσης,
αυτό που μάθαμε είναι πως οι μεγάλες και πλούσιες χώρες θα
χρησιμοποιήσουν τη δύναμή τους και τη θέση τους για να διασφαλίσουν τα
συμφέροντά τους - όπως έκαναν οι Βρετανοί στην περίπτωσή μας, όταν μία
από τις τρεις βασικές τράπεζες στη χώρα μας αντιμετώπιζε δυσκολίες.
Αποφάσισαν να βάλουν σε εφαρμογή τον Νόμο Εκτάκτου Ανάγκης τον Οκτώβριο
του 2008 και να παγώσουν όλα τα περιουσιακά στοιχεία. Ο λόγος ήταν πως η
τράπεζα είχε ανοίξει ένα υποκατάστημα το οποίο προσέφερε στους
Βρετανούς καταθέτες πολύ υψηλά επιτόκια, έτσι η βρετανική κυβέρνηση
θεώρησε πως οι Ισλανδοί «καθαρίζουν» τις καταθέσεις και τις πηγαίνουν
στην Ισλανδία και έθεσαν όλη τη χώρα υπό έκτακτη ανάγκη. Έτσι, πάγωσαν
όχι μόνο τα περιουσιακά στοιχεία των τριών τραπεζών, αλλά και τα
περιουσιακά στοιχεία του ισλανδικού κράτους στη Βρετανία. Οι άλλες δύο
τράπεζες κατέρρευσαν. Οι ισχυρές χώρες θα κάνουν τα πάντα για να
διασφαλίσουν τα συμφέροντά τους και επειδή ακριβώς πρόκειται για μικρές
χώρες, κανείς δεν είναι διατεθειμένος να βοηθήσει και να εναντιωθεί
στους ισχυρούς. Αντιμετωπίσαμε δυσκολία στο να δανειστούμε και από τις
σκανδιναβικές χώρες, με τις οποίες είμαστε κοντά λόγω της πίεσης των
Βρετανών.
* Πόσο γρήγορα συνέβη όλο αυτό;
Eξαιρετικά
γρήγορα, το 85% του τραπεζικού τομέα κατέρρευσε μέσα σε δέκα ημέρες,
όλες οι συναλλαγές σταμάτησαν για δύο εβδομάδες, δεν υπήρχε καν ισοτιμία
συναλλάγματος, διότι κανείς δεν ήθελε να έχει συναλλαγές με το νόμισμά
μας. Ύστερα από δύο εβδομάδες δεν είχαμε αρκετά ευρώ για να αγοράσουμε
φαγητό. Ήταν σοκαριστικό για τους Ισλανδούς...
* Στη διάρκεια της τραπεζικής φούσκας, ο κόσμος είχε επίγνωση τού τι συμβαίνει;
Όχι, τους
είχαν εξαπατήσει. Η κυβέρνηση τούς έλεγε πως ο τραπεζικός τομέας
ανθούσε, πως δεν έπρεπε πια να είμαστε έθνος ψαράδων, αλλά να μορφωθούμε
για να διεκδικήσουμε υψηλόμισθες θέσεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Οι
τράπεζες ξεκίνησαν να δυσκολεύονται από το 2006 και η κυβέρνηση
αναζήτησε διεθνή βοήθεια για να δανειστεί. Οι τράπεζες θα είχαν
καταρρεύσει από το 2006, αλλά το έκαναν το 2008.
*
Την περίοδο της τραπεζικής φούσκας δεν δημιουργήθηκαν τετελεσμένα που
δυσκόλεψαν την αλλαγή (π.χ. αλλαγές στην απασχόληση, τον τρόπο ζωής
κ.λπ.); Πώς τα αντιμετωπίσατε;
Το
νόμισμα υποτιμήθηκε 50% έναντι του ευρώ. Οι Ισλανδοί δεν μπορούσαν πια
να ταξιδέψουν, να σπουδάσουν στο εξωτερικό, κάποιοι διέκοψαν τις σπουδές
τους και επέστρεψαν, όλοι χτυπήθηκαν και οι πραγματικοί μισθοί
μειώθηκαν κατά 10%. Η αριστερή κυβέρνηση, που ανέλαβε μετά τη δεξιά
κυβέρνηση, η οποία είχε εξαγριώσει τον κόσμο επειδή τους εξαπάτησε,
διασφάλισε πως οι άνεργοι και οι χαμηλόμισθοι δεν θα υποστούν μειώσεις
στα εισοδήματά τους. Μειώθηκε έτσι η οικονομική ανισότητα, αντίθετα μ'
αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα. Έκαναν κάποιες περικοπές σε
επιδόματα, αλλά μόνο στους υψηλόμισθους. Μείωσαν τη φορολογία για τους
χαμηλόμισθους και την αύξησαν στους πλούσιους. Φορολόγησαν τον πλούτο,
τα πολλά ακίνητα κ.ο.κ.
*
Η στάση σας είχε ως αποτέλεσμα σύγκρουση με την Ε.Ε., και κυρίως με τη
Βρετανία και την Ολλανδία, ενώ δεχθήκατε και απειλές για διεθνή
απομόνωση. Πώς το αντιμετωπίσατε;
Aρχικά
νιώσαμε ενοχές, νιώσαμε πως θα έπρεπε να αποπληρώσουμε τα χρεωστούμενα
των τραπεζιτών της χώρας μας. Πολύς κόσμος όμως αντιλήφθηκε αργότερα πως
η συμφωνία για το χρέος της ισλανδικής τράπεζας με τους Βρετανούς ήταν
άδικη. Η πρώτη είχε 6,7% επιτόκιο, φοβερά υψηλό... Οι Ισλανδοί
εξοργίστηκαν διότι οι Βρετανοί μάς έβαλαν στον Νόμο Εκτάκτου Ανάγκης και
στη συνέχεια ήθελαν να πληρώσουμε κι από πάνω με πολύ υψηλό επιτόκιο.
Ορθώσαμε το ανάστημά μας και ο λαός ζήτησε δημοψήφισμα για τις δύο
συμφωνίες με τους Βρετανούς. Η Αριστερά έδωσε μάχη κατά του ΔΝΤ και της
δημοσιονομικής λιτότητας και καταφέραμε να μας δώσει το ΔΝΤ περίοδο
χάριτος και να μειωθεί το μέγεθος των περικοπών. Θα μπορούσαμε να πούμε
πως ο ισλανδικός λαός κατάφερε να ξεπεράσει το όριο, διαδηλώνοντας στον
δρόμο, διεκδικώντας τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, και με την αριστερή
κυβέρνηση καταφέραμε να αντιμετωπίσουμε το ΔΝΤ. Τους είπαμε πως το
πρόγραμμα που συμφώνησαν με τη συντηρητική κυβέρνηση προκαλεί ύφεση και
είναι καταστροφικό και τα καταφέραμε το 2011. Αυτό που μάθαμε είναι πως
πρέπει να ορθώνεις το ανάστημά σου στους διεθνείς οργανισμούς, όπως το
ΔΝΤ, και ακόμη και στις ισχυρές χώρες, όπως η Βρετανία. Δεν σε ξέρουν,
δεν γνωρίζουν τίποτε για τη χώρα σου και δεν τους ενδιαφέρει, το μόνο
που τους ενδιαφέρει είναι να πληρώσεις το συνολικό ποσό.
* Έχετε εκλογές σύντομα. Πώς θεωρείτε ότι θα εξελιχθούν τα πράγματα;
Η
αριστερή κυβέρνηση χάνει έδαφος, διότι διαπραγματεύτηκε μια άδικη
συμφωνία με τους Βρετανούς και τους Ολλανδούς. Ο κόσμος περίμενε πως η
Αριστερά να είναι πιο σκληρή απ' ό,τι ήταν. Η Δεξιά δεν ήταν καθόλου
σκληρή, αλλά δεν αποτελεί εναλλακτική. Να θυμάστε, αν η Αριστερά και ο
ΣΥΡΙΖΑ πάρει την εξουσία, πρέπει να είναι πραγματικά ριζοσπαστικός. Το
παιχνίδι παίζεται στις διαπραγματεύσεις, πρέπει να κρατήσετε σκληρή και
ριζοσπαστική στάση, γιατί θα αναγκαστείτε να μετακινηθείτε, οπότε αν
ξεκινήσετε με μια «συμβατή» θέση, τότε δεν μένει τίποτα για τον κόσμο.
Στην Ισλανδία τώρα θα πάρει την κυβέρνηση το κεντρώο κόμμα, διότι ήταν
το πιο σκληρό στη διαπραγμάτευση με την ΕΚΤ. Δεν έχουμε τελειώσει με τις
διαπραγματεύσεις, πρέπει ακόμη να διαπραγματευτούμε με τους πιστωτές
των πτωχευμένων τραπεζών, και ο κόσμος θέλει ένα κόμμα «σκληρό». Η
Αριστερά στην Ελλάδα χρειάζεται πιο σκληρή στάση στο θέμα του νομίσματος
και να μπει στη διαδικασία να διαπραγματευτεί ακόμη και ειρηνική έξοδο
από το ευρώ, διότι, όπως είναι τώρα, δεν έχει έλεγχο στην κίνηση
κεφαλαίων, τα χρήματα είναι στη Γερμανία και οι Γερμανοί απολαμβάνουν τα
χαμηλά επιτόκια και έχουν και το πλεονέκτημα «φθηνότερου» ευρώ. Η Ε.Ε.
έχει πολλά να χάσει αν απειλήσετε να αποχωρήσετε -χωρίς απαραίτητα να το
κάνετε-, διότι διακυβεύεται η εμπιστοσύνη στο νόμισμα.
Η συνέντευξη δόθηκε στη Γιάμαλη Αναστασία και δημοσιεύθηκε στην avgi.gr