Οι μνημονιακές κυβερνήσεις με τις παρεμβάσεις τους στο ασφαλιστικό σύστημα δεν άλλαξαν μόνο τα όρια ηλικίας και τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, ανέτρεψαν και αλλοίωσαν κυρίωςτο δημόσιο και κοινωνικό του χαρακτήρα, εισήγαγαν ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, κατάργησαν την αλληλεγγύη των γενεών και από σύστημα προσδιορισμένων εισφορών και παροχών, το μετέτρεψαν σε σύστημα προσδιορισμένων εισφορών και αβέβαιων παροχών!
Η κύρια σύνταξη —στην ουσία προνοιακή— που θα εγγυάται το κράτος από 1/1/2015 θα είναι μέχρι του ύψους των 360€, ενώ οι επικουρικές συντάξεις και οι παροχές των ταμείων πρόνοιας (εφάπαξ) οδεύουν προς την περαιτέρω συρρίκνωση και την κατάργησή τους, αφού, μετά τη διαχρονική λεηλασία των αποθεματικών τους από το κράτος, τα δομημένα και τοξικά ομόλογα, αλλά και το κατά 50% «κούρεμά» τους από το λεγόμενο PSI το 2012, ψηφίστηκαν μνημονιακοί νόμοι, που κατάργησαν εισφορές και την εγγύηση της πολιτείας και επέβαλαν νεοφιλελεύθερα κριτήρια στη διαχείρισή τους, και όλα αυτά σε συνθήκες μεγάλης ανεργίας, συρρίκνωσης των υπηρεσιών του Δημοσίου και απαγόρευσης των προσλήψεων.
Όσον αφορά, δε, στα θέματα της θεμελίωσης του συνταξιοδοτικού δικαιώματος, υπάρχουν ακόμα διαφορετικές προϋποθέσεις στο Δημόσιο απ’ ό,τι στον ιδιωτικό τομέα. Η θεμελίωση στο Δημόσιο προσδιορίζονταν από τα χρόνια υπηρεσίας και συγκεκριμένα από το έτος συμπλήρωσης της εικοσιπενταετίας.
Με βάση, λοιπόν, την ισχύουσα νομοθεσία, το όριο ηλικίας είναι σε άμεση συνάρτηση με το πότε συμπληρώθηκε η 25ετία, ή η 20ετία στην περίπτωση των τριτέκνων.
Για όσους δημοσίους υπαλλήλους θεμελίωσαν δικαίωμα μέχρι το τέλος του 2012, προβλέπονται ευνοϊκότερες ρυθμίσεις, ενώ παραμένουν ακόμη σε ισχύ οι διατάξεις για συνταξιοδότηση ανεξάρτητα ορίου ηλικίας για όλους όσοι ασφαλίστηκαν στο Δημόσιο πριν από το 1983.
Εδώ αξίζει να σημειώσουμε, σύμφωνα με πληροφορίες, ότι όλες αυτές οι διατάξεις οι οποίες οδηγούν σε συνταξιοδότηση πριν από το 62ο έτος βρέθηκαν στο στόχαστρο της τρόικας και είναι σίγουρο ότι θα εφαρμοστούν από μια νέα κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, εάν επανεκλεγούν.
Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, όσοι θεμελιώνουν δικαίωμα μετά την 1η Ιανουαρίου 2013 δικαιούνται πλήρη σύνταξη στα 67 και εναλλακτικά μπορούν να αποχωρήσουν στα 62 με συνολικά 40 έτη ασφάλισης. Σε συνθήκες, όμως, αυξημένης ανεργίας και γενικευμένης υποαπασχόλησης, είναι αδύνατο να συνηγορούν αυτές οι προϋποθέσεις για τους ασφαλισμένους της επόμενης εικοσαετίας, γι’ αυτό και μια κυβέρνηση της Αριστεράς πρέπει να επαναπροσδιορίσει τους όρους, τις προϋποθέσεις και τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, καταργώντας τη μνημονιακή - ασφαλιστική νομοθεσία και παίρνοντας υπόψη τις προτάσεις των συνδικάτων.
Σχετικά με αυτούς που μπορούν να φύγουν τώρα σε σύνταξη, δύο είναι τα βασικά σημεία που πρέπει να συνυπολογίσουν πριν πάρουν την τελική απόφαση:
1. Στην περίπτωση της πρόωρης συνταξιοδότησης, η «ποινή» εξαρτάται από το έτος θεμελίωσης δικαιώματος και διαμορφώνεται: α) Στο 4,5% για κάθε έτος (και μέχρι πέντε χρόνια) που υπολείπεται για τη συμπλήρωση του κανονικού ορίου ηλικίας ή στο 1/267 για κάθε μήνα (και μέχρι εξήντα μήνες) που υπολείπεται για όσους έχουν θεμελιώσει το δικαίωμα μέχρι 31/12/2010 και β) Στο 6% για κάθε έτος που υπολείπεται για τη συμπλήρωση του κανονικού ορίου ηλικίας ή στο 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται για όλους όσοι το θεμελιώσουν μετά την 1/1/ 2011. Εδώ να σημειώσουμε πως στις περιπτώσεις της διαδοχικής ασφάλισης η μείωση αφορά στο χρόνο ασφάλισης που έχει διανυθεί στο Δημόσιο τομέα. Το ποσό του ΙΚΑ ή των άλλων Ταμείων καταβάλλεται κανονικά, αφού ο χρόνος έναρξης της καταβολής είναι μετά το 55ο έτος της ηλικίας.
2. Στην περίπτωση που συνυπολογίζονται και πλασματικά έτη ασφάλισης, λαμβάνεται υπόψη το πότε θεμελιώνεται το συνταξιοδοτικό δικαίωμα. Πιο συγκεκριμένα, για θεμελίωση μέχρι το 2010, μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο ο στρατός και ο χρόνος των τέκνων σε ορισμένες περιπτώσεις, και με την προϋπόθεση ότι έχει διανυθεί 15ετής δημόσια υπηρεσία.
Οι διορισμένοι στο Δημόσιο από 1/1/1983 και μετά αλλά και όσοι έχουν διοριστεί ακόμα και μετά την 1/1/1993, αλλά έχουν ασφαλιστεί σε οποιοδήποτε φορέα μέχρι τις 31/12/1992, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν πριν από το 67ο έτος, αν έχουν συμπληρώσει την 25ετία μέχρι τις 31/12/2012.
Αναλυτικότερα:
α) Για τους άνδρες με 25ετία μέχρι το τέλος του 2010, μπορούν να βγουν, με πλήρη σύνταξη, στα 65 και με μειωμένη στα 60.
β) Για τους άνδρες που συμπληρώνουν την 25ετία το 2011, προβλέπονται μειωμένα όρια ηλικίας. Έτσι, η πλήρης σύνταξη δίνεται στα 61 και μειωμένη στα 56. Οι ευνοϊκές ρυθμίσεις ισχύουν και για όσους άνδρες συμπληρώνουν την 25ετία το 2012 και έτσι φεύγουν με πλήρη σύνταξη στα 63 και μειωμένη στα 58.
Αυτές οι διατάξεις ισχύουν μόνο για όλους όσοι συμπληρώνουν την 25ετία το 2011 και 2012 και όχι πριν ή μετά, και αυτό στο όνομα της ισοτιμίας μεταξύ ανδρών και γυναικών, μιας και από κει και πέρα καταργήθηκαν και για τις γυναίκες.
γ) Για τις γυναίκες που συμπληρώνουν την 25ετία το 2010, η πλήρης σύνταξη δίνεται στα 60 και η μειωμένη στα 55, ενώ για τις γυναίκες με 25ετία το 2011, πλήρης σύνταξη δίνεται στα 61 και μειωμένη στα 56, ενώ για τις γυναίκες με 25ετία το 2012, η πλήρης σύνταξη δίνεται στα 63 και η μειωμένη στα 58.
Τέλος, οι ασφαλισμένοι με 35ετία μπορούν να συνταξιοδοτηθούν αναλόγως με το πότε έχουν θεμελιώσει, με 25ετία, το συνταξιοδοτικό δικαίωμα. Έτσι, όσοι το 2010 είχαν 25 χρόνια εργασίας, μπορούν να φύγουν με 35 χρόνια στα 58. Το 2011 απαιτούνται 36 χρόνια, αλλά το όριο παραμένει στο 58ο έτος, ενώ το 2012 χρειάζονται 37 χρόνια και το 59ο έτος. Από 1ης Ιανουαρίου 2013 χρειάζονται 40 χρόνια ασφάλισης και η συμπλήρωση του 62ου έτους.
Επίσης παραμένουν σε ισχύ οι διατάξεις που προβλέπουν την συνταξιοδότηση με 37 χρόνια χωρίς όριο ηλικίας, με την προϋπόθεση ότι η 25ετία έχει συμπληρωθεί μέχρι τις 31/12/2010.
Για τους γονείς ανηλίκων παιδιών και για τους τρίτεκνους, οι ασφαλιστικές ρυθμίσεις που δίνουν τη δυνατότητα εξόδου είναι οι εξής:
1. Οι μητέρες ανηλίκων τέκνων που είχαν πάνω από 25 χρόνια μέχρι το τέλος του 2010 δικαιούνται σύνταξη στα 50.
Για όσες θεμελίωσαν δικαίωμα το 2011, το όριο ηλικίας πάει στο 52ο έτος, ενώ το 2012 στο 55ο. Για τη συμπλήρωση του χρόνου ασφάλισης, μπορούν να χρησιμοποιήσουν πλασματικά έτη του νόμου 3865/2010 των τέκνων, εφόσον υπάρχει 15ετής δημόσια υπηρεσία, τα έτη των σπουδών, αλλά και της άδειας ανατροφής τέκνων.
2. Οι άνδρες με ανήλικα παιδιά έχουν μειωμένα όρια ηλικίας αν συμπλήρωσαν 25ετία τη διετία 2011-2012. Συγκεκριμένα, αν το δικαίωμα θεμελιώθηκε το 2011, η σύνταξη καταβάλλεται στα 52, ενώ το 2012 το όριο πάει στο 55ο έτος και από το 2013 και μετά το 67ο. Ωστόσο, για όλους όσοι συμπλήρωσαν την 25ετία μέχρι το τέλος του 2010, δεν ισχύουν τα παραπάνω, ευνοϊκά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης.
Πάντως, αν η 25ετία συμπληρώνεται το 2010, με χρόνο ασφάλισης στον ιδιωτικό τομέα, μπορεί όποιος θέλει και ιδιαίτερα αν είναι λίγος αυτός ο χρόνος, να τον αποποιηθεί, ώστε να συνταξιοδοτηθεί με θεμελίωση μετά την 1η Ιανουαρίου 2011. Να σημειωθεί πως —εφόσον και οι δύο γονείς είναι δημόσιοι υπάλληλοι— το δικαίωμα μπορεί να ασκηθεί και από τους δύο.
3. Οι τρίτεκνες μητέρες θεμελιώνουν το δικαίωμα συνταξοδότησης με 20ετία, ενώ υπάρχουν διαφορετικές ρυθμίσεις ανάλογα με το έτος θεμελίωσης. Ειδικότερα, όσες γυναίκες είχαν συμπληρώσει την 20ετία μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2010 μπορούν να αποχωρήσουν χωρίς όριο ηλικίας. Τη διετία 2011-2012 σταδιακά αυξάνονται τα απαιτούμενα έτη ασφάλισης και το όριο ηλικίας. Συγκεκριμένα, εφόσον η θεμελίωση έγινε το 2011 η «έξοδος» γίνεται με 21 έτη στα 52, ενώ το 2012 με 23 έτη στα 55.
4. Οι άνδρες με τουλάχιστον τρία τέκνα που θεμελιώνουν το δικαίωμα μετά την 1η Ιανουαρίου 2011 έχουν τη δυνατότητα να συνταξιοδοτηθούν με ευνοϊκές προϋποθέσεις. Η δυνατότητα αυτή παρέχεται και στους τριτέκνους που μέχρι το 2010 είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης. Μπαίνουν όμως νέα όρια ηλικίας, τα οποία και φτάνουν στα 52 για όλους όσοι θεμελιώσουν δικαίωμα το 2011 και στα 55 για εκείνους που θα το πραγματοποιήσουν το 2012.
Χωρίς όριο ηλικίας συνταξιοδοτούνται όσοι ήταν ασφαλισμένοι στο Δημόσιο πριν από το 1983 και συμπληρώνουν 35ετία. Οι ρυθμίσεις αυτές ισχύουν για αυτούς που έχουν απασχοληθεί στο Δημόσιο πριν από την 31η Δεκεμβρίου 1982 με οποιοδήποτε εργασιακό καθεστώς, καθώς και εκείνους που συνέχισαν την ασφάλισή του σε φορείς του ιδιωτικού τομέα, αλλά επέστρεψαν όμως αργότερα μέσω διορισμού στο Δημόσιο.
Η κυβέρνηση, τέλος, μέσω της ανασφάλειας και της κατατρομοκράτησης των εργαζομένων που οδηγούνται κατά χιλιάδες σε πρόωρη συνταξιοδότηση, στοχεύει στη διάλυση των δημοσίων υπηρεσιών και στην πλήρη ανατροπή των εργασιακών σχέσεων, αφού όταν αποχωρεί ένας εργαζόμενος η θέση του καταργείται και οι ανάγκες καλύπτονται, είτε από την ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών ή με την κάλυψη των αναγκών από ιδιώτες, είτε με την πρόσληψη εργαζομένων με ελαστικές εργασιακές σχέσεις και εξευτελιστικούς μισθούς.
Λύση, λοιπόν, δεν αποτελεί η φυγή και η πρόωρη συνταξιοδότηση, αφού και η σύνταξη θα καταλήξει να είναι προνοιακή και οι συνταξιούχοι είναι πιο «ευάλωτοι» σε νέες αντιασφαλιστικές ανατροπές.
Μοναδική απάντηση είναι η ανατροπή αυτής πολιτικής, η οποία διαλύει τους μισθούς και τις συντάξεις, τις εργασιακές σχέσεις και την κοινωνική ασφάλιση, και η εφαρμογή άμεσα μιας πολιτικής παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας, δραστικής μείωσης της ανεργίας και δίκαιης αναδιανομής του παραγόμενου πλούτου υπέρ των εργαζομένων και των αδύναμων κοινωνικών στρωμάτων.
Αυτό παράλληλα προϋποθέτει ότι μια νέα, Αριστερή κυβέρνηση θα πρέπει να προχωρήσει στην κατάργηση των μνημονίων και των εφαρμοστικών τους νόμων, στη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους, στην εθνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος και στη σταθερή προσήλωσή της στην εφαρμογή μιας πολιτικής, που μοναδικό της γνώμονα θα έχει την εξυπηρέτηση των κοινωνικών αναγκών και των συμφερόντων του λαού και της χώρας.
Πρωταρχικό της, λοιπόν, καθήκον θα πρέπει να είναι η επιβίωση του λαού και η ανάπτυξη της χώρας, και όχι η διάσωση των τραπεζών, του ευρώ και της ευρωζώνης και μάλιστα πάση θυσία, όπως προτείνουν οι κάθε είδους ντόπιοι «ευρωλάγνοι» και το αστικό πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο, το οποίο πρέπει να σιωπά και όχι να ζητάει και τα ρέστα!
*Ο Γιώργος Χαρίσης είναι γραμματέας του ΜΕΤΑ.
