Θεσσαλονίκη: ένας χρόνος αγώνα για το νερό

Ένας χρόνος αγώνα ενάντια στην ιδιωτικοποίηση και για να περάσει το νερό της Θεσσαλονίκης στα χέρια των πολιτών

"κλεμμένο" από : dialektika.gr

H Κίνηση 136 διοργάνωσε εκδήλωση την Τρίτη 3 Ιουλίου 2012 στον αύλειο χώρο του δημαρχείου Θεσσαλονίκης. Εκ μέρους της Κ136, έγινε αναφορά από τον Κώστα Νικολάου, στον ένα χρόνο αγώνα ενάντια στην ιδιωτικοποίηση και για να περάσει το νερό της Θεσσαλονίκης στα χέρια των πολιτών. Ακολούθησε προσκεκλημένη παρέμβαση του Λεωνίδα Βατικιώτη, Καθηγητή στο Πάντειο Πανεπιστήμο και συνδημιουργού των ντοκυμαντέρ Debtocracy και Catastroika, καθώς και του Κώστα Μαριόγλου, Προέδρου του σωματείου εργαζομένων της ΕΥΑΘ. Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με συναυλία, στην οποία συμμετείχαν αφιλοκερδώς οι: Γιώργος Καζαντζής, Βαγγέλης Κοντόπουλος, Γιάννης Μήτσης, Ευγένιος Δερμιτάσογλου, Κώστας Πρατσινάκης, Μάκης Αϊβάζογλου, Άγγελος Μουρβάτης, Αντώνης Μουσαδές, Αλεξία Χρυσομάλλη και οι ΣαBach.

Κίνηση 136: Ένας χρόνος αγώνα ενάντια στην ιδιωτικοποίηση και για να περάσει το νερό της Θεσσαλονίκης στα χέρια των πολιτών

Το νερό πωλείται

            Η επιχειρούμενη ιδιωτικοποίηση κοινωνικών αγαθών, φυσικών πόρων και στρατηγικών τομέων της οικονομίας περιλαμβάνει και την ιδιωτικοποίηση του νερού της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Συγκεκριμένα, έχουν δρομολογηθεί οι διαδικασίες πώλησης από το δημόσιο της ΕΥΔΑΠ Α.Ε. (Εταιρείας Ύδρευσης και Αποχέτευσης Πρωτεύουσας) και του 40% και της διαχείρισης της ΕΥΑΘ ΑΕ (Εταιρεία Ύδρευσης Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης), ενώ πρόσφατα ανακοινώθηκε ότι το δημόσιο μεταβίβασε και το υπόλοιπο 34% της ΕΥΑΘ στο ΤΑΙΠΕΔ ΑΕ (Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου).

Η Κ136 στην πρώτη γραμμή του αγώνα

Στην Ελλάδα, το κύριο κίνημα κατά της ιδιωτικοποίησης και υπέρ της δημόσιας-κοινωνικής διαχείρισης του νερού εμφανίσθηκε το 2011 στη Θεσσαλονίκη με την «Κίνηση 136». Η «Κ136» είναι μια πρωτοβουλία συλλογικοτήτων και πολιτών, που αγωνίζεται ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού, ενώ παράλληλα οργανώνει τους πολίτες της Θεσσαλονίκης σε ένα νομικό και λειτουργικό σχήμα ικανό να διεκδικήσει την εξαγορά απέναντι σε κάποια πολυεθνική του κλάδου.

Οι πολίτες μπορούν να πάρουν στα χέρια τους τη διαχείριση του νερού δημιουργώντας συνεταιρισμούς και διεκδικώντας την εξαγορά του προς πώληση ποσοστού από το δημόσιο και της διαχείρισης της ΕΥΑΘ, που πωλείται από το δημόσιο. Έτσι θα καθορίζουν αυτοί τον τρόπο και την πολιτική διαχείρισης του νερού. Οι συνεταιρισμοί δημιουργούνται ανά Δήμο και Δημοτική κοινότητα του Δήμου Θεσσαλονίκης με βάση το νόμο για τους αστικούς συνεταιρισμούς και όλα τα μέλη έχουν μία ψήφο ανεξάρτητα από τα μερίδια, που κατέχουν. Συγκροτούν ένωση συνεταιρισμών σε ανώνυμη συνεταιριστική εταιρεία (Κοινωνική ΕΥΑΘ Α.Ε), η οποία θα διεκδικήσει την εξαγορά και τη διαχείριση της σημερινής ΕΥΑΘ. Κάθε συνεταιριστική μερίδα αντιστοιχεί σε ένα υδρόμετρο και κοστίζει 136 € (έτσι προέκυψε και το όνομα της «Κίνησης 136»).

Οι συνεταιρισμοί λειτουργούν με βάση τις αρχές της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας και της άμεσης δημοκρατίας και οι σκοποί τους είναι η εξαγορά και η μη κερδοσκοπική διαχείριση της ΕΥΑΘ, καθώς και η παροχή νερού στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις με υψηλή ποιότητα, χαμηλές τιμές, προστασία του περιβάλλοντος, δημοκρατική λειτουργία και κοινωνική δικαιοσύνη.

Κινητοποιείται η Θεσσαλονίκη, η Ευρώπη και όλος ο κόσμος

Η δημιουργία των πρώτων συνεταιρισμών για το νερό της Θεσσαλονίκης έχει ξεκινήσει. Οι 6 πρώτοι συνεταιρισμοί είναι: 1^ης Δημοτικής Κοινότητας Δήμου Θεσσαλονίκης (κέντρο πόλης), 3^ης Δημοτικής Κοινότητας Δήμου Θεσσαλονίκης (Άνω πόλη, Επταπύργιο), 4^ης Δημοτικής Κοινότητας Δήμου Θεσσαλονίκης (Τούμπα), 5^ης Δημοτικής Κοινότητας Δήμου Θεσσαλονίκης (Χαριλάου, Ντεπώ, Φάληρο), Δήμου Καλαμαριάς, Δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη (Πανόραμα, Πυλαία, Χορτιάτης), ενώ σύντομα θα ανακοινωθεί η δημιουργία συνεταιρισμών και στους δήμους της δυτικής Θεσσαλονίκης.

Οι παραπάνω ιδρυθέντες μέχρι σήμερα συνεταιρισμοί αντιστοιχούν γεωγραφικά στο 50% περίπου του πληθυσμού της Θεσσαλονίκης, που υδροδοτείται από την ΕΥΑΘ. Στους συνεταιρισμούς αυτούς δραστηριοποιούνται εκατοντάδες εθελοντές, ενώ χιλιάδες πολίτες δηλώνουν στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης ότι στηρίζουν τις πρωτοβουλίες της Κ136. Είναι χαρακτηριστικό το αποτέλεσμα δημοσκόπησης τοπικής εφημερίδας, που έδειξε ότι το 75% των πολιτών τάσσεται υπέρ της πρότασης της Κ136.

Παράλληλα, η Κ136 συμμετέχει ενεργά στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο δίκτυο συλλογικοτήτων κατά της ιδιωτικοποίησης του νερού. Ως μέλος πλέον του παγκόσμιου κινήματος, που έχει ως κοινό όραμα «το νερό είναι κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόρευμα», συμμετείχε – μεταξύ άλλων – και στο Εναλλακτικό Παγκόσμιο Φόρουμ για το Νερό - FAME (Forum Alternatif Mondial de l’Eau), στη Μασσαλία το Μάρτιο του 2012 και συνυπέγραψε τη Διακήρυξή του, που αναφέρει ρητά ότι το νερό είναι βασικό στοιχείο της ζωής στον πλανήτη, θεμελιώδες και αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωμα, απορρίπτει κάθε μορφή ιδιωτικοποίησης του νερού, απορρίπτει την έννοια της σύμπραξης δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, τάσσεται υπέρ της δημόσιας διαχείρισης των υδάτων και υπέρ της διαχείρισης από τους ίδιους τους πολίτες, διακηρύσσει ότι η διαχείριση του νερού πρέπει να είναι δημόσια, συνεταιριστική, συμμετοχική, δίκαιη και μη-κερδοσκοπική και προωθεί, δημιουργεί και ενισχύει συμπράξεις δημοσίου-κοινοτικού τομέα (των πολιτών).

            Η διεθνής απήχηση του κινήματος για το νερό της Θεσσαλονίκης καταγράφεται σ’ ένα πρωτότυπο στο είδος του βιβλίο, που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 2012 με τίτλο «Επαναδημοτικοποίηση: Επιστρέφοντας το νερό σε δημόσια χέρια» από τους διεθνείς φορείς: Corporate Europe Observatory (CEO), Transnational Institute (TNI), Municipal Services Project (MSP). Το βιβλίο κάνει ειδική αναφορά στη Θεσσαλονίκη και στην «Κίνηση 136» χαρακτηρίζοντάς την ως μια προσπάθεια να προκαταλάβει την ιδιωτικοποίηση, πριν αυτή εφαρμοσθεί, με μια ελκυστική συγκεκριμένη εναλλακτική λύση, μια πραγματικά εμπνευσμένη αντανάκλαση της αυξανόμενης δύναμης και ευαισθητοποίησης των δικτύων δικαιοσύνης νερού.

            Αποτέλεσμα αυτής της διεθνούς απήχησης αποτελεί και η αξιοσημείωτη διεθνής αλληλεγγύη στην Κ136, που οδήγησε στην ίδρυση ενός ειδικού «Συνεταιρισμού Αλληλεγγύης», στον οποίο εγγράφονται ως μέλη πολίτες εκτός Θεσσαλονίκης, από την υπόλοιπη Ελλάδα και από άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.

Ιδιωτικοποίηση: το παγκόσμια αποτυχημένο μοντέλο

Η αντιπαράθεση για την ιδιωτική ή δημόσια διαχείριση του νερού δεν είναι καινούργια. Διεξάγεται εδώ και δεκαετίες σε όλο τον κόσμο. Τα τελευταία όμως χρόνια, αυτή η αντιπαράθεση δεν είναι πλέον μόνο θεωρητική. Υπάρχουν αποτελέσματα ερευνών, που προκύπτουν από συγκεκριμένες εφαρμογές διαφορετικών μοντέλων διαχείρισης σε πολλές χώρες του κόσμου.

Εδώ και 20 χρόνια, οι υποστηρικτές της ιδιωτικοποίησης, αντιμετωπίζοντας το νερό ως εμπόρευμα, υποσχέθηκαν παγκόσμια αυξημένες επενδύσεις και μεγάλη αποτελεσματικότητα στη διαχείριση του νερού. Η κυρίαρχη μορφή ιδιωτικοποίησης διεθνώς ήταν το λεγόμενο «Γαλλικό μοντέλο» σύμπραξης δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, κατά το οποίο οι επενδύσεις και η ιδιοκτησία των υποδομών ανήκουν στο δημόσιο και η διαχείριση – διανομή του νερού στον ιδιωτικό τομέα.

Οι έρευνες για τα αποτελέσματα της ιδιωτικοποίησης σε όλες τις ηπείρους, στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη, καθώς και έρευνα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι παντού, όπου υπήρξε ιδιωτικοποίηση, αυτή συνοδεύθηκε από υποβάθμιση της ποιότητας του νερού, αύξηση της απώλειας νερού, υποβάθμιση των υποδομών και αύξηση των τιμών.

Στη Γαλλία για παράδειγμα, ξέσπασε σκάνδαλο όταν διαπιστώθηκε ότι στα ιδιωτικά δίκτυα νερού, περίπου ένα λίτρο στα τέσσερα πάει χαμένο (25% απώλεια), ενώ στα δημόσια δίκτυα η απώλεια νερού ήταν από 3 έως 12% το πολύ. Οι ιδιωτικές εταιρείες αδιαφορούν για τις απώλειες νερού, διότι αυτές συμβαίνουν στο δίκτυο πριν από τα υδρόμετρα, με βάση τα οποία πληρώνονται. Οι συνέπειες στο περιβάλλον και στην υγεία είναι τεράστιες από μια τέτοια σπατάλη νερού, τη στιγμή που το ζήτημα της διατήρησης και προστασίας των υδάτινων πόρων είναι πρώτης προτεραιότητας σε παγκόσμια, εθνική και τοπική κλίμακα.

Από την άλλη μεριά, η υποβάθμιση της ποιότητας του πόσιμου νερού στα ιδιωτικά δίκτυα δεν είναι τυχαία. Παρά τις προφανείς επιπτώσεις στην υγεία των πολιτών, η ελλιπής φροντίδα για την ποιότητα του νερού αυξάνει τα κέρδη των εταιρειών.

Ταυτόχρονα, διαμέσου της δυσφήμησης του δημόσιου συστήματος ύδρευσης οικοδομήθηκε - τα τελευταία 20 χρόνια - μια αγορά εμφιαλωμένου νερού, επίσης αμφίβολης ποιότητας σε αρκετές περιπτώσεις. Παγκοσμίως, 200 δισ. μπουκάλια εμφιαλωμένου νερού πωλούνται το χρόνο με κέρδη 60 δισ. €, ενώ στην ΕΕ η μέση κατανάλωση εμφιαλωμένου νερού είναι 109 λίτρα/άτομο.

Η δυσφήμιση λοιπόν, του δημοσίου συστήματος ύδρευσης συμβάλλει ταυτόχρονα στην ιδιωτικοποίηση του συστήματος ύδρευσης και στην άνοδο της αγοράς του εμφιαλωμένου νερού.

Σήμερα, οι πόλεις στην Ευρώπη και σ’ όλο τον κόσμο, ύστερα από δεκαετίες ιδιωτικοποίησης της ύδρευσης, εγκαταλείπουν πλέον την ιδιωτική διαχείριση: Βρυξέλλες, Βερολίνο, Μόναχο, Στουτγάρδη, Παρίσι, Γκρενόμπλ, Μπορντώ, Τουλούζ, Μονπελιέ, Μασσαλία, Λιλ, Βρέστη, Μπουένος Άιρες, Ατλάντα, Γιοχάνεσμπουργκ, Κοτσαμπάμπα (Βολιβία) κλπ.

Κοινωνική διαχείριση: το παγκόσμια πετυχημένο μοντέλο

Η παγκόσμια εμπειρία απέδειξε ότι το μοντέλο της σύμπραξης δημόσιου-κοινοτικού τομέα (των πολιτών), που στηρίζεται στη συνεργασία μεταξύ δημόσιων φορέων, συνεταιρισμών, εργατικών σωματείων και άλλων συλλογικοτήτων μιας κοινότητας, δίνοντας έμφαση στη εμπλοκή της κοινότητας (των πολιτών), είναι αυτό, που διασφαλίζει υψηλή ποιότητα νερού, μικρές απώλειες και χαμηλές τιμές με κοινωνική δικαιοσύνη.

Στην πραγματικότητα το θέμα δεν είναι απλά: δημόσιο ή ιδιωτικό. Το θέμα είναι η κοινοτική ιδιοκτησία, έλεγχος και διαχείριση. Η καλή λειτουργία της ύδρευσης απαιτεί τοπικό δημοκρατικό έλεγχο και διαχείριση.

Οι διακηρύξεις του ΟΗΕ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι το νερό είναι κοινωνικό αγαθό και θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, μπορούν να υλοποιηθούν μόνο με τη δημόσια-κοινωνική διαχείριση του νερού.

• Ο δρόμος έχει ανοίξει για να επιβληθεί το δικαίωμα στο νερό ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και να εξασφαλιστεί ότι το νερό θα γίνει και πάλι ένα κοινό αγαθό που ανήκει στην ανθρωπότητα και τη βιόσφαιρα και όχι εμπόρευμα.
• Οι Ευρωπαϊκές πόλεις είδαν το χάλι της ιδιωτικοποίησης και ξαναπαίρνουν το νερό στα χέρια τους. Γιατί πρέπει και εμείς να ζήσουμε τα ίδια;
• Ο Θερμαϊκός είναι ζωτικής σημασίας οικοσύστημα για τη Θεσσαλονίκη. Θα εμπιστευτούμε την αποχέτευση της πόλης και το Θερμαϊκό σε ξένες ιδιωτικές εταιρείες;
• Παίρνουμε μέρος στον αγώνα κατά της ιδιωτικοποίησης του νερού της πόλης μας. Γινόμαστε μέλη του Συνεταιρισμού νερού του δήμου ή της δημοτικής μας κοινότητας.
• Αγωνιζόμαστε για το δικαίωμά μας και λέμε όχι στην ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ.
• Το νερό είναι ζωή και η ζωή μας είναι πάνω από τα κέρδη τους.
• Παίρνουμε το νερό της πόλης, τη ζωή μας, στα δικά μας χέρια.